یکی از مسائلی که در زمان اجرای صیغه طلاق برای زوجین به خصوص زنان به عنوان دغدغه مطرح می‌شود، عده طلاق است. مساله عده از جمله اموری است که در اسلام و تقریبا در تمامی مذاهب آن وجود دارد و مواد قانونی آن مبنایی فقهی و شرعی دارد.

زمانی که زوجین از یکدیگر جدا می‌شوند و یا مرد فوت نماید و یا نکاح فسخ شود، زن برای مدت معینی در شرایط عده قرار می‌گیرد. در زمان، زن از حقوقی مانند نفقه برخوردار می‌گردد، اما حق ازدواج و یا ارتباط با مرد دیگری را در این زمان ندارد. به همین جهت در این مقاله به بررسی شرایط و قوانین مربوط به عده طلاق و سایر انواع عده می‌پردازیم.

عده طلاق در قانون

براساس ماده ۱۱۵۰ قانون مدنی، عده مدت زمانی است که در آن زنی که نکاح او به هر دلیلی اعم از طلاق، فوت و یا فسخ منحل شده، حق اختیار کردن شوهر دیگری را ندارد. به طور کلی فلسفه عده طلاق شامل دو دلیل اصلی زیر است:

امکان رجوع زوجین به یکدیگر در این زمان وجود داشته باشد.

چنانچه در زمان نزدیک به طلاق، فرزندی به وجود آید، تکلیف والدین وی مشخص باشد.

انواع عده طلاق

به طور کلی انواع عده عبارت است از:

• عده طلاق
• عده فوت
• عده فسخ نکاح
• عده در عقد موقت
• عده همسر مفقود الاثر
• میزان عده طلاق

هنگامی که زوجین از یکدیگر جدا می‌شوند، بسته به نوع و شرایط زن در هنگام جدایی، عده طلاق متفاوت است که در زیر با یکدیگر مرور می‌کنیم:

چنانچه طلاق، رجعی باشد، زمان عده از اجرای صیغه طلاق به مدت ۳ طهر کامل خواهد بود. منظور از طهر، آن است که زن عادت ماهانه شده و پس از آن پاک گردد. بنابراین، پس از سه بار دیدن عادت ماهانه و پاک شدن، عده طلاق به پایان می‌رسد. این موضوع در ماده ۱۱۵۱ قانون مدنی ذکر شده است. همچنین این میزان عده طلاق مربوط به زنی است که حامله نباشد. در صورتی که زن در ایام حیض قرار نگیرد، براساس قانون میزان عده سه ماه و ده روز خواهد بود. در طول این مدت چنانچه مرد به همسر خود رجوع کند، بدون خواندن عقد مجدد می‌توانند با یکدیگر رابطه برقرار کنند.

چنانچه زن در زمان طلاق رجعی، باردار باشد، میزان عده طلاق تا زمان وضع حمل او ادامه می‌یابد.

عده طلاق خلعی مانند طلاق از سمت زوجه و یا طلاق توافقی نیز، سه طهر کامل یا سه ماه و ده روز خواهد بود. همچنین در صورت باردار بودن زن، تا زمان زایمان، عده ادامه پیدا می‌کند.

عده وفات

زمانی که شوهر زنی فوت نماید، به دلیل نگه داشتن حرمت‌ها و نیز در صورت وجود جنین، مطابق با ماده ۱۱۵۴ قانون مدنی زن باید عده نگه دارد. میزان عده وفات ارتباطی به دائم یا موقت بودن عقد ندارد و در هر حال ۴ ماه و ده روز خواهد بود. چنانچه زن حامله باشد، میزان عده وفات او، تا زمان زایمان است. البته اگر تا زمان وضع حمل کمتر از ۴ ماه و ده روز باقی مانده باشد، باید همان مقدار ۴ ماه و ده روز را به عنوان عده وفات ملاک قرار دهد.

در مورد عده وفات ذکر این نکته بسیار ضروری است که یائسه بودن و یا عدم ارتباط جنسی بین زن و شوهر اصلا تاثیرگذار نیست. بنابراین در هر حالتی باید عده وفات به اتمام برسد.

عده در عقد موقت و فسخ نکاح

چنانچه نکاح میان زوجین فسخ شود و یا زن در زمان بذل مدت در عقد موقت باشد،  مقدار عده دو طهر کامل و در صورت عادت نشدن زن، ۴۵ روز خواهد بود. مگر آن که زن در این زمان باردار باشد که عده وی تا زمان زایمان ادامه می‌یابد.

عده غایب مفقودالاثر

چنانچه به واسطه مفقود الاثر بودن شوهر خود، از دادگاه تقاضای طلاق غیابی نماید، در صورتی که دادگاه حکم به طلاق دهد، به موجب ماده ۱۱۵۶ قانون مدنی زن می‌بایست از زمان اجرای صیغه طلاق، مقدار عده وفات یعنی ۴ ماه و ده روز را نگه دارد. براساس قانون، مرد مفقود الاثر مردی است که به مدت ۴ سال تمام از وی خبری به دست نیاید. در این شرایط، در پرونده طلاق، دادگاه سه بار اقدام به نشر آگهی می‌نماید و در صورت عدم حضور مرد در دادگاه، حکم طلاق صادر می‌گردد.

چه زنانی نیاز به نگه داشتن در طلاق ندارند؟

براساس قانون، زنان در شرایط زیر نیاز به نگهداری عده ندارند:

• زنان یائسه: یعنی زنانی که دیگر عادت ماهانه نمی‌شوند و احتمال بارداری آن‌ها وجود ندارد.
• زنان باکره: یعنی زنانی که با همسر خود رابطه جنسی کامل نداشته‌اند.
• زنانی که فاقد رحم هستند.

مقالات مرتبط:

ثبت طلاق ایرانیان خارج از کشور توسط وکیل