مهریه عند الاستطاعه چیست؟
مهریه عندالاستطاعه در دو دهه اخیر مبحث مهریه و قوانین آن بسیار مورد توجه قرار گرفته است. عدم وجود اطلاعات کافی پیرامون مهریه و قوانین آن در سالیان اخیر منجر به بروز مشکلاتی برای زوجین شده است.
این مشکلات باعث ترس بسیاری از خانواده ها و سایر جوانان شده است، به تبع آن برخی از والدین دختر خانم ها و حتی خود عروس از داماد و خانواده اش انتظار مهریه های نامعقول و بسیار سنگینتر از توان داماد دارند، و برعکس بسیاری از والدین داماد ها و برخی از دامادها شروط بسیار سخت در مورد مهریه را برای عروس خانم وضع می کنند، یکی از شروطی که امروزه بین داماد ها رایج شده، مهریه عندالاستطاعه است. در این مقاله به قوانین مربوط به این نوع مهریه میپردازیم.
مهریه چیست؟
صداق یا نحله به مالی گفته می‌شود که مرد در زمان عقد نکاح اسلامی به زن خود می‌پردازد یا مکلف به پرداخت آن می‌شود.
مهریه بر چند نوع است؟
در فقه و حقوق اسلامی سه نوع مهم دارد:
الف) مهر المسمی
ب) مهر المثل
پ) مهر المتعه
الف) مهر المسمی
مهری است که زن و شوهر قبل از عقد، مقدار آن را توافق می کنند و آن را در عقد ذکر می‌کنند. تعیین میزان مهر مطابق ماده ۱۰۸۰ قانون مدنی منوط به رضایت طرفین است و محدودیتی در مورد آن در قانون پیش‌بینی نشده است.
شرایط:
در توان شوهر باشد
- دارای ارزش اقتصادی باشد
- قابل تملک باشد
- قابل نقل و انتقال باشد
- مشخص و معلوم باشد
- معین و تصریح شده باشد
- دارای منفعت عقلایی و مشروع باشد
ب) مهر المثل
اگر در زمان عقد راجع به مهریه توافق نشده باشد، یا مهریه به صورتی تعیین شده که مطابق قانون نیست، ولی عمل زناشوئی و نزدیکی بین زوجین رخ داده است، در این حالت بر اساس عرف و عادت محل زندگی و وضعیت زن مهریه تعیین می‌گردد که به آن مهرالمثل می‌گویند. در قانون نیز داریم که اگر مردی باعث از بین رفتن پرده بکارت دختری شود، چه توسط نزدیکی و یا به هر وسیله ی دیگری، چنانچه بدون رضایت دختر انجام شده باشد، مرد موظف است مهرالمثل را به دختر پرداخت کند.
پ) مهر المتعه
در عقدی که دائمی بوده و مهریه ذکر نشده یا شرط عدم مهر شده باشد زوج به زوجه مطلقه خود که با او نزدیکی نکرده‌است مهریه‌ای پرداخت می‌کند و این مهریه اصطلاحاً مهر المتعه گفته می‌شود.
تفویض مهر چیست؟
اگر در عقد، تعیین مهریه به یکی از زوجین یا شخص سوم واگذار شود صحیح است و به آن تفویض مهر می گویند.
مهر السنه چیست؟
مهر السنه به میزان مهریه‌ای گفته می‌شود که پیامبر (ص) برای همسران و فرزند خود حضرت فاطمه (س) تعیین کردند و به امت خود سفارش نمودند تا بیش از این مقدار را برای مهریه قرار ندهند. مستحب است که مقدار مهریه از این مقدار کمتر باشد و بیشتر از آن کراهت دارد. از پیامبر (ص) روایت شده که بهترین زنان امت من کسانی هستند که مهریهٔ آن‌ها کم و مهر و محبت آن‌ها زیاد باشد. کمترین مقدار روایت شده چهارصد درهم نقرهٔ مسکوک و بیشترین مقدار ذکر شده پانصد درهم نقرهٔ مسکوک است. پانصد درهم نقرهٔ مسکوک معادل پنجاه دینار طلای مسکوک در نظر گرفته شده‌است.
قبل از هرچیز در نظر داشته باشید که زن و شوهر با توافق حتی بعد از عقد هم می توانند مهریه را از عند المطالبه به عندالاستطاعه و یا برعکس تبدیل کنند.
- در مهریه عندالاستطاعه در هیچ حالتی امکان جلب شوهر وجود ندارد
- مطالبه مهریه عندالاستطاعه از دادگاه یا اداره اجرای ثبت وجود ندارد
- امکان ممنوع الخروج کردن شوهر نیست
در مهریه عندالاستطاعه صرفا با معرفی دارایی و استطاعت پرداخت شوهر است که زن می‌تواند برای گرفتن مهریه اقدام کند. این دارایی ها نباید جزء مستثنیات دین باشند.
تفاوت مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه
به طور کامل به شرح زیر است: اگر مهریه عندالمطالبه باشد هر زمان که زن بخواهد، می‌تواند مهریه و صداق خود را درخواست کند که جز در مواردی خاص باید پرداخت شود. اما برای مهریه عندالاستطاعه، زمان پرداخت مهریه، وقتی است که مرد توانایی پرداخت مهریه را داشته باشد، بنابراین پرداخت آن مشروط به توانایی شوهر در پرداخت است.
در این حالت، زن باید ضمن ارائه دادخواست مطالبه مهریه به دادگاه خانواده، لیست اموال و دارایی های مرد را نیز به قاضی پرونده ارائه دهد که معمولا اثبات توانایی مالی مرد امریست مشکل و ممکن است که مرد به منظور فرار از پرداخت مهریه، اموال خود را به نام شخص دیگری بزند و به اشخاص دیگری منتقل کند. در این نوع مهریه امکان جلب مرد وجود ندارد و حتی امکان ممنوع الخروج کردن او نیز فراهم نیست. فقط در صورتی که زن، مالی را از شوهر به دادگاه یا اداره ی اجرای ثبت معرفی کند، آن دارایی به منظور گرفتن مهریه توقیف می‌شود.
البته دقت بفرمایید این مال باید به غیر از مستثنیات دین باشد. این مال می تواند منقول مثل خودرو، وجه نقد در حساب بانکی و یا غیر منقول یعنی ملک باشد. اگر مرد کارمند باشد توقیف یک چهارم یا یک سوم حقوق با توجه به فرزند داشتن او، امکان پذیر است. همچنین دادخواست اعسار از پرداخت مهریه نیز در این جا معنایی ندارد.
در مواردی نادر دیده شده است که سر دفتر ازدواج، از آشنایان مرد بوده و بدون این که توضیح بدهد مهریه را در سند ازدواج عندالاستطاعه قید کرده است و دختر خانم نیز چون اطلاعات حقوقی نداشته، یا نوشته را مطالعه نکرده آن را امضا نموده.
مقالات مرتبط:
