یکی از مسائل و موضوعات کلیدی و مهم در نظام جهانی و عرصه ی حقوقی تمامی کشورها مسائل مربوط به حقوق کودک و چالش های پیشروی این موضوع است. از سوی دیگر آشنایی با حقوق کودکان از دیدگاه های متفاوت و در رشته های مختلف حقوق مورد بحث و بررسی واقع شده و دارای ابعاد حقوقی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی داخلی و بین المللی است.

در عرصه بین المللی برای پاسخ گویی به چالش ها و آشنایی هرچه بیشتر با حقوق کودک گام هایی برداشته شده است، که این اقدامات شامل اختصاص موادی از اعلامیه ی جهانی حقوق بشر و میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی به موضوع حقوق کودک و تصویب کنوانسیون حقوق کودک با توجه خاص به تبیین اصول حقوق کودک در برابر رسانه ها می باشد. علاوه بر تصویب اسناد و قطعنامه های مختلف در سطح بین المللی در این حوزه اسناد و موافقتنامه های منطقه ای و کشوری برای بسط و تبیین این حقوق اساسی با توجه به شرایط فرهنگی، دینی و… هر کشور و منطقه برای حمایت از کودکان به تصویب رسیده است. برای شروع بحث ابتدا لازم است با تعریف کودک آشنا شده و سپس به بررسی ابعاد حقوقی و چالش های موجود در این موضوع بپردازیم:

حقوق کودک در سال 1989

به نظر می رسد جامع ترین تعریف برای کودک توسط کنوانسیون حقوق کودک سال ۱۹۸۹ سازمان ملل ارائه شده است که عبارتند از: هر فردی که به ۱۸ سال تمام نرسیده است مگراینکه بر طبق قوانین داخلی لازم الاجرا سن بلوغ فرد پایین تر تشخیص داده شود.

بعد از آشنا شدن با مفهوم کودک باید به این سوال «حقوق کودکان چیست» پاسخ دهیم، برای پاسخ به این سوال بنابر نظر یکی از اندیشمندان این حوزه، عبارتند از اینکه «حقوق کودک» هم حقوقی است که کودک به مناسبت خردسال بودنش از آن بهره می برد و یا از آن محروم است؛ بنابراین آن قسمت از قوانین که سن افراد تاثیری در آنها نداشته باشد و در مورد همه اعم از خردسال و بزرگسال اجرا می شود در محدوده حقوق کودک نمی گنجد.

حتی با وجود در نظرگرفتن حقوق مربوط به کودکان در جهت حمایت از آنان، در طی سالها و به تناسب شرایط و موقعیت های گوناگون کودکان در معرض تهدیدها و چالش های بسیاری قراردارند، درعصر کنونی به علت رشد استفاده از اینترنت و دسترسی همگانی به فضای مجازی کودکان مهم ترین و اصلی ترین قربانیان فضای موجود محسوب می شوند، به عنوان مثال یکی از مصادیق کودک آزاری هرزنگاری کودکان در سالهای اخیر به تهدید فزاینـده جهـانی تبـدیل شـده اسـت.

عـواملی چـون سهولت دسترسی به اینترنت، محیط نامن فضای مجازی و پنهان ماندن هویت مجرم، توزیـع سـریع و کم هزینه، نقش مهمی در این افزایش داشته است. هرزه نگاری کودکان یکی ازاشکال خشونت و استثمار جنسی و مسله ای نگرانکننده از منظر حقـوق بشـر در تمامی جوامع است.

برای مقابله با این تهدید دستگاه قانون گزاری ایران علاوه بر قانون مجازات اسلامی، درلایحه حمایت از کودکان و نوجوانـان سـال ۱۳۸۳ هجـری شمسـی نیـز هـرزه نگـاری را استفاده از کودکان و نوجوانان در تهیه و تولید هر نوع تصویر یا محتوای واقعی یا مجازی که در آن فعالیت جنسی، اندام جنسی یا برهنگی کودکان و نوجوانان برای مقاصـد جنسـی بـه نمایش گذاشته میشود؛ تعریف کرده است که برای آن مجازات تعیین شده است، از سوی دیگر قانون مطبوعات مصوب ۲۲/۱۲/۱۳۶۴ هجری شمسی نیز در بند دو ماده ۶ ،صرفا اشـاعه فحشاء و منکرات و انتشار عکسها و مطالب خلاف عفت عمومی را ممنوع اعلام کرده اسـت.

آشنایی با حقوق کودکان از نظر اندیشمندان

به نظر برخی از اندیشمندان این حوزه با توجه به موارد مذکور برای حمایت بهتر و کارامد تر از کودکان و انجام تعهدات بـین المللـی در این زمینه، لازم است قانونگذار اقدام به تصویب قانون جامع هرزنگاری کودکان نمایـد و با ارائه تعریف دقیق و مصادیق آن و پیشبینی مجازاتهای بازدارنده ی مناسبتری بپردازد. کودکان سرمایه های آینده ی کشورها هستند، اگر به نوعی حقوقشان با تهدید و چالش رو به رو شود آسیب های جبران ناپذیری را متحمل خواهند که پیامد آن دامن گیر جامعه و کشور کودک نیز خواهد بود.

سایر مقالات:

شرایط فرزند خواندگی برای خانواده فرزند دار