کاربرد تامین دلیل و در جریان رسیدگی به پرونده
کلمه «تأمین» در لغت به معنای حفاظت کردن و در امنیت قراردادن یک چیز است. کلمه دلیل نیز در اصطلاح حقوقی «تامین دلیل»، به معنی ادله اثبات دعوی یا هر سند و مدرک و دلیلی است که خواهان برای اثبات ادعای خود در دادگاه می تواند از آن استفاده کند.
آیا میدانید تامین دلیل چیست؟
بر اساس ماده ۱۴۹ آیین دادرسی مدنی: در مواردی که اشخاص ذی نفع در یک دعوی، این احتمال را بدهند که در آینده استفاده از دلایل و مدارک دعوای آن ها مانند تحقیق محلی، کسب اطلاع از مطلعین، استعلام نظر کارشناسان یا دفاتر تجاری یا استفاده از قرائن و امارات موجود در محل و یا دلایلی که نزد طرف دعوا یا دیگری است، متعذر یا متعسر خواهد شد (به این معنی که سخت یا ناممکن می شود) ذی نفع می تواند از دادگاه درخواست تامین آن دلایل را داشته باشد.
مقصود از تامین در این موارد، صرفا ملاحظه و صورت برداری از این دلایل است. بنابراین به طور خلاصه در مورد تامین دلیل بایدگفت: وقتی فردی در یک دعوی صاحب حق باشد و احتمال دهد که در آینده نتواند برای رسیدن به حق خود از دلایل و اسناد و مدارک موجود استفاده کند، جهت جلوگیری از تضییع این حق می تواند به دادگاه درخواست تامین دلیل بدهد.
دلیل در اصطلاح تامین دلیل به معنای آن سند و مدرکی است که طرفین دعوی برای اثبات ادعای خود و یا برای دفاع از خود به آن استناد می کنند. تأمین دلیل به شکل قرار، از سوی دادگاه صادر می شود.
مرجع رسیدگی به درخواست تامین دلیل
طبق ماده 9 قانون شورای حل اختلاف، مرجع صالح برای درخواست تامین دلیل، شورای حل اختلاف حوزه ای است که اسناد و مدارک مورد درخواست تامین در آن محل قرار گرفته است.
در صورتی که در آن محل، شورای حل اختلافی وجود نداشته باشد، رسیدگی با دادگاه مربوط به آن منطقه است.
پس از درخواست خواهان از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی درخواست تامین دلیل به شکل یک برگه دادخواست تنظیم می شود و به شعبه مربوطه ارجاع می شود.
خواهان باید در موارد درخواست تامین دلیل برای اموال غیرمنقول مانند ملک، به شورای حل اختلاف محل وقوع آن ملک درخواست دهد اما در مورد سایر دعاوی باید به شورای حل اختلاف محل اقامت خوانده درخواست دهد.
شرایط و مراحل درخواست تامین دلیل
طبق قانون در زمان درخواست تامین دلیل، این موارد باید رعایت شوند:
- ذکر مشخصات خواهان تامین و خوانده دعوی
- ذکر موضوع دعوی که دادخواست تامین برای آن ارائه شده است
- ذکر شرایط و علت درخواست تأمین دلیل
- زمان درخواست تامین دلیل می تواند قبل از اقامه دعوی یا در حین رسیدگی به دعوی باشد.
- درخواست تامین دلیل بصورت کتبی یا شفاهی
- در نهایت، درخواست تامین دلیل به تعداد افرادی که خوانده دعوی هستند به علاوه یک نسخه اضافی به انضمام کپی برابر اصل از دلایل و اسناد و مدارک مورد نظر به تقدیم شورای حل اختلاف ارائه می شود.
شرایط درخواست
در مرحله بعد، شورای حل اختلاف با احراز فوریت موضوع، درخواست خواهان را به یکی از کارشناسان رسمی دادگستری در این زمینه، ارجاع می دهد و پس از حضور کارشناس و مدیر دفتر آن شعبه و با تایید کارشناس، شورا صورت جلسه تامین را با استناد به نظر کارشناس تنظیم می کند.
طبق قانون مرجع صالح، می تواند در اموری که فوریت دارند، بدون احضار طرف مقابل دعوی اقدام به تأمین دلیل نماید، به همین جهت در زمان ثبت درخواست تامین دلیل، خواهان باید از مسئول بخواهد که دادخواست او، فورا رسیدگی شود.
تامین دلیل در موارد مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد. تامین دلیل به دو نوع تامین دلیل حقوقی که در امور مدنی استفاده می شود و تامین دلیل کیفری که در امور و دعاوی کیفری کاربرد دارد، تقسیم می شود.
به عنوان مثال در شرایطی که مالک وسیله نقلیه ای که خسارت دیده و در مراحل دادرسی برای دریافت خسارت است. وقتی مالک بخواهد هرچه سریع تر از ماشین خود استفاده کند در حالی که نمی تواند منتظر اتمام دادرسی باشد، در این شرایط می تواند با درخواست تامین دلیل و اجرای آن، میزان خسارت را مشخص کند و از ماشین استفاده کند و در زمان دیگری به استناد تامین دلیل انجام شده، خسارت خود را از خوانده، دریافت کند.
و یا اگر شخصی مانع استفاده مالک یک ملک از حقش شود، مالک می تواند در مواقع لزوم و با وجود شرایط لازم، جهت ممانعت از حق را از مرجع صالح داشته باشد.
از موارد دیگری که خواهان می تواند استفاده کند، جایی است که امکان از بین رفتن یا عدم دسترسی به اسناد و مدارک وجود داشته باشد. مثلا فردی که به عنوان شاهد در یک پرونده است، قصد خروج از کشور را داشته باشد و یا اینکه به دلیل بیماری احتمال مرگ برای او وجود داشته باشد.
لازم به ذکر است که این موضوع تأثیری بر پذیرش یا تایید و رد اعتبار و ارزش دلیل مورد نظر خواهان ندارد و از طریق این دادخواست، صرفا حفظ و صورت برداری از آن دلیل انجام می شود. به طوری که حتی ممکن است شخصی، سند و مدرکی را دلیل اثبات ادعای خود بداند و برای آن دادخواست بدهد اما بعدا در دادگاه مشخص شود که آن اسناد و مدارک، دلیل به حساب نمی آمدند.
اما مرجع رسیدگی کننده بر مبنای ادعای خواهان، قرار تامین را صادر و اجرا می کند، این دادگاه رسیدگی کننده به پرونده است که دلیل مورد نظر مدعی را ارزیابی می کند و در مورد اعتبار و ارزش آن و تایید یا رد و آن دلیل نظر می دهد.
رد درخواست
در مواردی که خواهان به مرجع صالح مربوطه مراجعه نکند و یا شرایط کلی مذکور برای درخواست تامین وجود نداشته باشد و یا شرایط شکلی درخواست مانند پرداخت هزینه دادرسی فراهم نباشد، مرجع رسیدگی در مورد این درخواست، قرار رد درخواست را صادر خواهد کرد.
همچنین خوانده دعوا نیز می تواند اعتراض خود را به قرار صادر شده اعلام کند و از دادگاه درخواست ارجاع مجدد موضوع به کارشناس را داشته باشد.
هزینه درخواست نیز متناسب با نوع دعوی تعیین می شود و با توجه به اینکه تامین از طریق ارجاع موضوع به کارشناس رسمی دادگستری انجام می گیرد، خواهان باید هزینه کارشناس را هم پرداخت کند.
تاثیر وکیل و مشاور حقوقی
یک وکیل خانواده یا مشاور حقوقی با توجه به تخصص، تجربه و تسلطی که بر قوانین دارد، به خوبی می داند که در هر مساله و موضوع حقوقی به چه نحو باید عمل کند و چطور پرونده خود را پیش ببرد تا بهترین نتیجه ممکن را به دست آورد.
در صورتی که افراد برای انجام امور قانونی و یا پیگیری پرونده های خود، بدون داشتن تجربه و تخصص لازم، اقدام نمایند احتمال اینکه پس از مدتی با صرف زمان و هزینه بسیار موفق به دریافت نتیجه مورد نظر خود نشوند بسیار زیاد است.
اما اگر در ابتدا، کار خود را به یک وکیل حرفه ای بسپارند مطمئنا، راحت تر و سریع تر می توانند به نتیجه مطلوب دست پیدا کنند.
بنابراین توصیه می شود در امور حقوقی و پیگیری و درخواست پرونده ها و دعاوی مانند درخواست تامین دلیل حتما به یک وکیل کاربلد و متخصص مراجعه کنید تا در آینده پشیمان نشوید.
سایر مقالات مرتبط:
