ترک اعتیاد چیست
چالش‌های ترک اعتیاد به مواد مخدر، به روند درمان روانی یا پزشکی اعتیاد به مواد مخدر مانند تریاک، هروئین، کوکائین، برخی داروها و الکل گفته می‌شود.
بر اساس تعریف اداره خدمات مواد مخدر و بهداشت روانی آمریکا در سال ۲۰۱۰ میلادی، تعریف ترک اعتیاد به این شرح می‌باشد: «بهبودی، یک فرآیند تغییر است، که از طریق آن افراد برای به دست آوردن سلامت و رفاه و آسایش خود و به دست گرفتن اختیار زندگی تلاش کرده و سعی می‌کنند تا همه امکانات و قابلیت‌های بالقوه (ذاتی) خود را مجدداً به دست آورند».
چالش‌های ترک اعتیاد کدامند؟
فرد مصرف‌کننده در زمان ترک اعتیاد به مواد مخدر با سه چالش بزرگ روبرو می‌شود که عبارتند از:
1- چالش اول در ترک اعتیاد عوارض جسمانی و علائم ناخوشایند مربوط به ترک است که به خماری مشهور است. خماری می‌تواند به صورت حالاتی مانند درد در بدن، تعریق (عرق کردن) شدید، ضربان قلب بالا، نگرانی و بی‌قراری در فرد آشکار می‌شود.
2- چالش دوم در ترک مواد مخدر مربوط به وسوسه و احساس ولع (طمع) برای مصرف است. وسوسه یا ولع یک حالت ذهنی است که در آن، فرد تمایل شدیدی نسبت به مصرف مواد پیدا می‌کند. به طوری که فرد در برابر این تمایل احساس ضعف و ناتوانی می‌کند. یادگیری نحوه مقابله با وسوسه در موفقیت فرد در مسیر ترک اهمیت به سزایی دارد. به همین دلیل لازم است که در کنار دریافت برنامه‌های مربوط به ترک و کنار گذاشتن مواد، بیمار تحت روان‌درمانی نیز قرار بگیرد و اطلاعات و آموزش‌هایی را برای مقابله با ولع و اشتیاق نسبت به مصرف دریافت نماید.
3- چالش سوم بعد از پاکی جسمانی و سم‌زدایی اتفاق می‌افتد. چرا که اکثر لغزش‌ها در این دوره اتفاق می‌افتد. فرد در این زمان باید بتواند مراقبت‌های لازم را به عمل بیاورد تا در مرحله ترک و پرهیز باقی بماند و دچار لغزش نشود. برای این کار لازم است که بتواند عوامل درونی و بیرونی را که در تحریک او به مصرف نقش دارند شناسایی کند و به کمک روان‌درمانگر برای مواجهه درست با آنها برنامه‌ریزی نماید.
روش‌های ترک اعتیاد به مواد مخدر
در درمان و ترک اعتیاد به مخدرها با توجه به شرایط جسمانی و روانی فرد، روش‌های گوناگونی به کار می‌رود. روش‌های ترک اعتیاد به مواد مخدر عبارتند از:
1- درمان دارویی
2- مشاوره و روان‌درمانی
3- روان درمانی با استفاده از درمان‌های انگیزشی
4- گروه درمانی
5- خانواده درمانی
6- روش‌های بستری و بیمارستانی
7- استفاده از درمان‌های ترکیبی شامل دارو درمانی و مشاوره
1- درمان دارویی
داروهایی که در درمان و ترک اعتیاد به مواد مخدر استفاده می‌شود، مواردی مانند متادون، ب2 یا بوپرنورفین و نالترکسون را در بر می‌گیرد.
این داروها در واقع همان مناطق مغزی را که مخدرها تحت تأثیر قرار می‌دهند هدف قرار می‌دهند، با این تفاوت که شدت تأثیرگذاری کمتری نسبت به مخدرها دارند. این داروها باید در مقدارهای کاملاً مشخص و متناسب با وضعیت جسمانی فرد در مدت زمانی معینی مصرف شوند، تا به مرور مقدارهای آن کاهش یافته و به طور کامل قطع شود.
استفاده سرخود و یا رعایت نکردن دستورات پزشک در مصرف باعث می‌شود که تنها مواد دیگری را جایگزین مواد قبلی شود و اعتیاد همچنان ادامه داشته باشد. علاوه بر این مصرف همزمان داروهای ترک اعتیاد با مواد مخدر خطرات زیادی از جمله تشنج و حتی خطر مرگ را به همراه خواهد داشت.
2- روان درمانی با استفاده از درمان شناختی-رفتاری
در این درمان به افراد کمک می‌شود تا بتوانند افکار و الگوی نادرست رفتارهای خود را پیدا کرده و متوقفشان کنند. همچنین درمانگر در درمان شناختی رفتاری مهارت‌های سازگاری را به فرد آموزش می‌دهد تا بتوانند روش‌های درست کنترل و مدیریت هیجانات ناخوشایند خود را بیاموزند. کنترل این هیجانات مانع از این می‌شود تا برای فرار از احساسات منفی خود به مصرف مجدد مواد پناه بیاورید.
3- روان درمانی با استفاده از درمان‌های انگیزشی
وجود انگیزه برای ترک اولین قدم در درمان اعتیاد محسوب می‌شود. بدون انگیزه، بیمار هرگز برنامه درمانی خود را پیگیری نمی‌کند و ترک موفقیت‌آمیزی نیز نخواهد داشت. روش‌هایی مانند مصاحبه انگیزشی به ایجاد و افزایش انگیزه در مصرف‌کنندگان مواد کمک بسیاری می‌کند.
در درمان و ترک اعتیاد به مخدرها با توجه به شرایط جسمانی و روانی فرد، روش‌های گوناگونی به کار می‌رود. روش‌های ترک اعتیاد به مواد مخدر عبارتند از:
4- گروه درمانی
گروه درمانی به افراد کمک می‌کند تا بدانند که در این راه تنها نیستند و افراد دیگری نیز هستند که مشکلات مشابهی با آنها دارند. در این درمان فرد فرصت این را پیدا می‌کند که بتواند تجربه‌های بیماران دیگر در مورد شکست‌ها و موفقیت‌هایشان در مسیر ترک را بشنود و با چالش‌های پیش روی خود و راه‌حل‌های از میان بردن آنها بیشتر آشنا شود.
5- خانواده درمانی
نحوه برخورد خانواده‌ها با اعتیاد فرد و میزان حمایتی که از او می‌کنند در میزان موفقیت ترک اعتیاد تأثیر به سزایی خواهد داشت. به همین دلیل در خانواده درمانی تلاش می‌شود تا اطلاعات اعضای خانواده در مورد اعتیاد افزایش یابد و روابط آسیب‌دیده آنها با فرد درگیر در اعتیاد ترمیم و بازسازی شود. به این ترتیب از مشکلات بیمار در ترک کاسته شده و منابع حمایتی بیشتری کسب می‌شود.
6- استفاده از روش‌های بستری
به منظور سم‌زدایی و ترک اعتیاد، برخی از مراکز اعتیاد و بازپروری‌ها اقدام به بستری کردن فرد می‌کنند. تا هر لحظه علائم فرد مورد بررسی قرار بگیرد و در صورت نیاز درمان دارویی مناسب تجویز شود.
بسیاری از کمپ‌ها و بازپروری‌ها که در زمینه چالش‌های ترک اعتیاد فعالیت می‌کنند مرکزی غیرقانونی هستند و از خدمات مناسب برای ترک اعتیاد برخوردار نیستند. روش‌ها و برخوردهای غیر اصولی که در این کمپ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد می‌تواند اثرات معکوسی داشته باشد و مسیر ترک را با دشواری‌های بیشتری رو به رو کند.
سایر مقالات:
