تعریف حقوقی حق حبس امروزه یکی از حقوقی که شرع و به تبع آن قانونگذار برای زنان در نظر گرفته حق حبس است. یعنی اینکه زن می تواند تحت شرایطی تا زمانی که مهریه خود را به صورت کامل دریافت نکرده باشد، از تمکین کردن شوهر خود امتناع نماید. اما متاسفانه در دادگاه ها و مراجع قضایی، شاهد این موضوع هستیم که بعضی زوجین به جای آن که سعی در حل مشکلات خود نمایند، سعی می کنند تا از حقوق خود به ضرر طرف مقابل استفاده نمایند. این که استفاده از حق حبس مهریه به بنیان خانواده کمک می کند یا ضرر می رساند بحثی است که احتیاج به بررسی دقیق دارد.

تعریف حقوقی حق حبس چیست؟

حق حبس زن در علم حقوق این است که زوجه تا زمان مطالبه مهریه خود به صورت کامل، می‌تواند از انجام وظایف خود در قبال شوهر خودداری نماید. این موضوع در ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی به صراحت ذکر شده است. همچنین براساس ماده ۱۰۸۶، حق حبس مهریه به شرطی قابل اجرا کردن است، که زوجه قبل از اجرای آن تمکین نکرده باشد.

براساس مواد قانونی فوق، روشن است که تمکین هر دو نوع عام و خاص را شامل می‌شود. در الزام به تمکین عام، زن موظف به حسن معاشرت و خوش خلقی و اطاعت از شوهر در برخی مواردی است که شرع و قانون وی را ملزم نموده است. در تمکین خاص، زن باید شرایط بهره‌جویی و لذت جنسی شوهر را از خود فراهم آورد. البته این موضوع متقابلا در مورد مرد نیز وجود دارد. بنابراین، چنانچه اثبات گردد که زن قبل از اجرای حق حبس از شوهر خود تمکین کرده یعنی مثلا به خانه وی رفته و یا با او رابطه جنسی در حد و اندازه داشته، این حق ساقط می‌گردد.

شرایط اعمال حق حبس مهریه

همانطور که در ابتدای این مقاله گفته شد، استفاده از حق حبس منوط به تحقق برخی شروط است. شرایط اعمال حق حبس مهریه به شرح زیر است:

مهریه حال باشد: این عبارت همان معنای عندالمطالبه است. یعنی برای پرداخت مهریه زمان و یا شرطی که نشان دهنده وعده دار بودن پرداخت مهریه باشد، تعیین نگردد. به طور مثال اشخاصی که مهریه آن‌ها عندالاستطاعه باشد، نمی‌توانند از این حق استفاده نمایند.

عدم تمکین عام و خاص: بنابر متن صریح قانون مدنی، چنانچه زن قبل از اعمال حق حبس مهریه، هیچ گونه تمکین اعم از عام و یا خاص ننموده باشد، می‌تواند با اجرا گذاشتن مهریه خود، از تمکین خودداری نماید.

ناآگاهی زن از عدم استطاعت مالی زوج در پرداخت مهریه: چنانچه زوجه بداند که مرد توان پرداخت مهریه را ندارد و این موضوع در دادگاه اثبات شود، دیگر نمی‌تواند از این حق استفاده نماید.

نکات حقوقی مهم درباره تعریف حقوقی حق حبس

چنانچه زن از حق حبس مهریه استفاده کند، حتی با وجود اعسار مرد و اقساطی شدن مهریه، زوجه می‌تواند از این حق تا پایان اقساط استفاده نماید و از تمکین خودداری کند. این موضوع در رای وحدت رویه شماره ۷۰۸ مورخ سال ۱۳۸۷ ذکر شده است.

در صورتی که زن از حق حبس استفاده کند، زوج باید نفقه او را بپردازد.

در صورتی که مرد بخواهد زن را به دلیل حق حبس طلاق دهد، زوجه نمی‌تواند شرط تنصیف را اجرایی نماید.

زوجه با اعمال حق حبس مهریه و امتناع از شروع زندگی مشترک، نمی‌تواند از دادگاه درخواست طلاق بر مبنای عسر و حرج نماید.

با وجود اعمال حق ذکر شده، مرد نمی‌تواند زن را به تمکین ملزم نماید. اما اگر مرد استطاعت مالی مناسبی داشته باشد، حکم به ازدواج مجدد مرد خواهد داد.

حق حبس زن، خوب است یا بد؟

یکی از چالش‌های اساسی میان زوجین، ارتباط میان مهریه، نفقه، تمکین و حق حبس است. متاسفانه در سال‌های اخیر با رشد نجومی قیمت سکه و باز شدن پای آن به میان زوجین، مشکلات حقوقی عدیده‌ای میان زوجین ایجاد شده است. از یک سو برخی از زنان، پس از وقوع و یا با گذشت زمان اندکی از آن، با اجرا گذاشتن مهریه و اعمال حق حبس، عملا بر پایان زندگی مشترک با همسر خود مهر می‌زنند. چرا که با قیمت کنونی سکه و شرایط اقتصادی عموم مردان، پرداخت مهریه سالیان دراز طول می‌کشد. همین امر باعث می‌شود که مردانی که درگیر این پرونده هستند، احساس فریب خوردگی می‌کنند و به همین متاسفانه برخی از آنان راه آزار و اذیت همسران خود را در پیش می‌گیرند تا بتوانند آنان را مجاب به تمکین و یا طلاق نمایند.

وکیل مهریه 

از طرفی حق حبس در برخی مواقع و شرایط می‌تواند بسیار مفید باشد. به طور مثال برخی مردان، پس از انجام عقد از فراهم کردن زندگی مشترک و بردن همسر خود از خانه پدری خودداری می‌کند. تمکین زن نیز مزید بر علت شده و این زمان طولانی‌تر می‌گردد. هر چه فاصله زمانی بین عقد و عروسی از حد استاندارد بیشتر شود، احتمال جدایی بیشتر می‌شود. حال اگر جدایی رخ دهد، بازنده اصلی زنی است که هم تمکین نموده و هم به خانه شوهر نرفته است.

بنابراین، با یک نگاه عمیق و جامعه شناسانه به موضوع حق حبس، می‌توان دریافت که این حق برای حفظ شان و کرامت درنظر گرفته شده است، مشروط بر آن که از این حق به شکل غیر اخلاقی سوء استفاده نگردد.

مزایای استفاده از وکیل برای

همانند هر پرونده دیگری، حق حبس مهریه دارای زوایا و ابعاد مختلف حقوقی است. بنابراین، بهتر است که پرونده را به یک وکیل یا کارشناس حقوقی با تجربه محول کنید. به خصوص، اگر مرد هستید و می‌خواهید تمکین زوجه را برای اسقاط حق حبس زن اثبات نمایید، بهتر است حتما از مشاوره حقوقی تخصصی استفاده نمایید. بسیاری از افراد به دلیل ناآگاهی و عدم داشتن فرهنگ استفاده از وکیل، خسارات زیادی را به خود و خانواده خود وارد می‌نمایند. بنابراین چنانچه می‌خواهید، احتمال پیروزی در پرونده را افزایش دهید و در زمان و هزینه صرفه جویی کنید، حتما وکیل بگیرید.

مقالات مرتبط:

راه قانونی دریافت نقفه زن